روغن این روزها در بازار کم شده است و تقاضا برای آن زیاد، مشکل علیالظاهر عدمتأمین ارز برای ترخیص مواد اولیه و روغن خام است، و متهمان ردیف اول بانک مرکزی و وزارت صمت هستند، البته توقف تولید برخی کارخانهها برای گران کردن روغن هم دور از ذهن نیست.
به گزارش پایگاه اطلاعرسانی دیدهبان امنیت غذایی به نقل از خبرگزاری تسنیم، طی دو ماه اخیر تأمین مواد اولیه واحدهای تولیدی با نوسانات نرخ ارز با مشکلاتی روبهرو شده است که همین امر اثرات خود را بر بازار انواع کالاها بهویژه کالاهای اساسی گذاشته است که روغن خوراکی یکی از این کالاهاست و اگر این روزها سری به بازار کالاهای اساسی بزنید، بیش از همه بحث روغن داغ است.
کشور ما در حوزه روغن وابستگی 80 درصدی به واردات مواد اولیه و روغن خام دارد و برهمین اساس دولت موظف به تأمین ارز موردنیاز این کالای اساسی است اما این روزها اوضاع واحدهای تولیدی روغن خوب نیست و مدام از تشدید مشکلات و عدم تخصیص ارز برای تأمین مواد اولیه خود گلهمند هستند و برخی واحدهای تولیدی هم اقدام به توقف مقطعی تولید خود بهبهانه عدم دریافت ماده اولیه و مشکلات در حوزه تأمین ارز واردات کردهاند.
در همین رابطه یک شرکت تولیدی در سایت کدال اعلام کرد: بهدلیل اتمام موجودی روغن خام شرکت عملیات تولیدی شرکت بهمدت 9 روز از تاریخ 1399.08.01 متوقف میگردد. با توجه به عدم تأمین ارز توسط بانک مرکزی جهت واردات روغن خام و عدم عرضه روغن خام بهمیزان موردنیاز توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران، دستیابی به ظرفیت تولید کامل شرکت در کوتاهمدت میسر نمیباشد. امید است با رفع مشکلات ارزی و تخصیص و تأمین ارز، شرکت بتواند در تأمین روغن خوراکی موردنیاز جامعه، نقش خود را ایفا نماید».
انتشار این خبر باعث شد بانک مرکزی در واکنش به آن اعلام کند: ما ارز موردنیاز واردات مواد اولیه کالاهای اساسی را پرداخت کردهایم و مشکل اساسی اولویتبندی تخصیص ارز به مواد اولیه است که متولی این امر وزارت صنعت بوده و بانک مرکزی دخالتی در این موضوع ندارد.
ارز موردنیاز واردات دانههای روغنی و روغن خام را دادهایم/ اولویتبندی میزان ارز کالاها با وزارت صنعت است
در توضیحات بانک مرکزی آمده است: از ابتدای سال تاکنون علیرغم فشار تحریمها، ارز کالاهای اساسی را طبق مقررات تأمین کرده است؛ ضمن آنکه تعیین «اولویتبندی» نوع و میزان ارز کالاها برعهده وزارتخانههای ذیربط اعم از صمت، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
بانک مرکزی سقف تعیینشده در مصوبه ستاد اقتصادی دولت برای تأمین ارز را بهطور کامل اجرا کرده است و این، وظیفه وزارتخانههای مربوطه است که با «اولویتبندی» در سقف مذکور، تعیین کنند برای چه کالاهایی و چه شرکتهایی تأمین ارز شوند. برهمین اساس طی سال جاری بنا به مصوبه ستاد اقتصادی دولت، سقف 8 میلیارد دلار ارز با نرخ 4200 تومان به منظور تأمین کالاهای اساسی به تفکیک 5.5 میلیارد دلار برای اقلام کالای اساسی (ذرت، دانه روغنی، روغن خام، کنجاله، جو و گندم) و 1.5 میلیارد دلار برای دارو و یک میلیارد دلار برای تجهیزات پزشکی در نظر گرفته شد. در بخش دانههای روغنی 777 میلیون دلار و در روغن خام 778 میلیون دلار ارز تخصیص پیدا کرده است.
طی هفت ماه گذشته جمعاً مبلغ 6214 میلیون دلار توسط بانک مرکزی برای تأمین کالاهای اساسی در نظر گرفته شده و همانگونه که آمار فوق نشان میدهد، این بانک با توجه به گذشت 7 ماه از سالجاری، تأمین ارز کالاهای اساسی را طبق مصوبه ستاد اقتصادی دولت بهطور کامل انجام داده است. اگر شرکتی مدعی است که مشکل تأمین ارز دارد، دلیل آن به «اولویتبندی»هایی برمیگردد که توسط وزارتخانه مربوطه انجام شده و خارج از تخصص نهادی بانک مرکزی است و این بانک نقشی در آن ندارد.
دبیر انجمن صنفی صنایع روغن: کاهش 50 درصدی واردات روغن خام
درحالی بانک مرکزی در اطلاعیهاش از پرداخت ارز موردنیاز واردات روغن خام و دانههای روغنی صحبت میکند که امیرهوشنگ بیرشک دبیر انجمن صنفی صنایع روغن در همین ارتباط مشکل اصلی واحدهای تولیدی روغن را مباحث تخصیص ارز میداند و معتقد است: شرکتها و تولیدیها برای تولید روغن نیاز به برخی مواد اولیه دارند که بهدلیل عدم دریافت ارز موفق به تهیه آنها نشدهاند بههمین دلیل تولید با اندکی توقف روبرو شده است. البته قرار است با پیگیریهای لازم از بانک مرکزی این ارز تأمین شود.
وی افزود: متأسفانه هم اکنون 60 هزار تن روغن خام در گمرکات دپو شده است. حدود دو ماه است که این روغنها در گمرکات ماندهاند و مشکل همان بحث تخصیص ارز قابل انتقال است و مرتب در حال رایزنی و پیگیری هستیم که این مشکل رفع شود.
بیرشک با بیان اینکه تمام صنعت روغن کشور با مشکل مواجه شده است، گفت: طبق آمار گمرک در 6 ماهه نخست سالجاری از لحاظ وزنی 400 هزار تن روغن خام تأمین و وارد کشور شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 50 درصد کاهش را نشان میدهد. این درحالیست که در 6 ماهه نخست سال 98 حدود 800 هزارتن انواع روغن خام وارد کشور شده بود.
ماجرای دپو مواد اولیه شرکتهای روغنی در گمرکات چیست؟
بررسیهای تسنیم هم نشان میدهد: براساس آمارهای رسمی گمرک از ابتدای سالجاری تا پایان مهرماه بالغ حدود 500 هزار تن روغن خوراکی نیمه جامد و مایع به ارزش بیش از 400 میلیون دلار از گمرکات کشور ترخیص شده است. برآوردها از مصرف روغن خوراکی برای یک سال حدود 1.5 میلیون تن است که آمارها حکایت از افت واردات به دلایل مختلف دارد.
همچنین در حال حاضر 2 کشتی حامل روغن خوراکی در آبهای خلیج فارس و نزدیک بندر شهید رجایی بندرعباس وجود دارد اما امکان پهلوگیری و تخلیه این کالای مهم و ضروری وجود ندارد. بالغبر 73 هزار تن روغن خوراکی در این دو کشتی از تیرماه منتظر تأمین ارز و جابهجایی اسناد مالکیت برای تخلیه و انجام تشریفات گمرکی هستند. علاوهبر آن دو کشتی دیگر نیز بار خود را در بندر تخلیه کرده اما بهدلیل نداشتن اسناد و مدارک ناشی از تأمین نشدن ارز، امکان ترخیص آنها وجود ندارد.
معاون گمرک: بانک مرکزی و وزارت صمت فعالان اقتصادی را بازی میدهند/ روزی نیست که یک تولیدکننده برای ترخیص کالایش به گمرک التماس نکند
مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی و امور گمرکی در مورد مشکلات ترخیص مواد اولیه واحدها در گمرکات معتقد است: اولاً برای ورود هر کالایی نیاز به ثبت سفارش در وزارت صمت است. ثانیاً بعد این اقدام، بانک مرکزی باید منشأ ارز این ثبت سفارشها را تأیید کند.
وی افزود: زمانی که این دو مرجع از طریق سامانه جامع تجارت به هم اتصال دارند چه لزومی به دادن فراخوان و تکمیل لیست توسط منِ گمرک هست؟ آیا لیست ثبت سفارشها را این دو مرجع یعنی وزارت صمت و بانک مرکزی ندارند؟ یعنی صمت با توجه به مراجعات روزانه نمیداند چه کالاهایی ترخیص نشدهاند؟ یا بانک مرکزی نمیداند برای کدام ثبت سفارشها هنوز کد رهگیری صادر نشده است؟
معاون فنی و امور گمرکی تصریح کرده، نباید با الفاظ بازی کنیم. در این جنگ اقتصادی تمام عیار، که صاحب کالایی با پذیرش هرنوع ریسکی میتواند کالایی را اعتباری یا غیراعتباری خریداری کند و به بنادر یا گمرکات کشور حمل کند، بعد از رسیدن کالا به بندر گرفتار بازی با الفاظ «صف تخصیص» و «صف تأمین» و «اولویت» و «صف تشریفات گمرکی» و «صف ترخیص» میشود و این کار زیبنده نیست!
وی اضافه کرد: بارها گفتهام به جای اینکه صاحبان کالا را از حقوق مکتسبهشان محروم کنید روند تجارت کشور را اصلاح کنید. روزی نیست مدیرعامل شرکت تولیدی یا کالای اساسی به گمرک مراجعه نکند و التماس نکند تا پیگیر ترخیص کالاهای وارده باشیم. این موضوع اصلاً زیبنده نیست که در سال «جهش تولید»، تولیدکنندهها مستأصل باشند.
وزارت صنعت: تأمین 741 میلیون دلار ارز برای روغن خام در 7 ماهه امسال
صدیف بیکزاده بهعنوان مدیرکل دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صمت در همین ارتباط گفت: عمده نیاز روغن کشور از مسیر واردات تأمین میشود و ضریب وابستگی به واردات در این کالا نسبت به کالاهای دیگر بیشتر است. برهمین اساس در سال 1399 برنامه اختصاص 1.5 میلیارد دلار ارز برای روغن خام را داریم که در این راستا باید 1.9 میلیون تن واردات روغن خام انجام شود تا بتوانیم بازار این محصول را تنظیم نماییم.
مدیرکل دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صمت با اعلام اینکه بخشی از روغن موردنیاز از محل دانههای روغنی وارداتی و تولید داخل تأمین میشود، تصریح کرد: از حدود 3 میلیون تن دانه روغنی وارداتی 18 درصد آن تبدیل به روغن خام میشود که بخشی از روغن مورد نیاز کشور از این محل تأمین میشود.
بیکزاده با اعلام اینکه در 7 ماهه امسال میزان تخصیص ارز برای روغن خام 933 میلیون دلار بوده است، گفت: همچنین در 7 ماهه امسال 773 میلیون دلار نیز برای دانههای روغنی تخصیص ارز شده است. همچنین 741 میلیون دلار تأمین ارز برای روغن خام و 664 میلیون دلار تأمین ارز برای دانههای روغنی در 7 ماهه امسال انجام شده است.
مدیرکل دفتر امور خدمات بازرگانی وزارت صمت در ادامه بیان کرد: این تأمین ارزها با یک وقفه معمولاً یک ماهه تبدیل به کالا میشود و از طریق گمرکات ترخیص و وارد کشور خواهد شد.
وی اضافهکرد: موجودی ذخایر شرکت بازرگانی دولتی برای روغن خام مکفی میباشد و حتی تا چندماه آتی در صورت اختلال در واردات میتوانیم این محصول را در کشور تأمین کنیم.
روغن جامد به زودی راهی بازار میشود
همچنین کارگر سرپرست دفتر برنامهریزی، تأمین، توزیع و تنطیم بازار وزارت صمت هم اعلام کرده است: ستاد تنظیم بازار برای حل مشکل روغن ورود کرده و محمولههای مشخصی را برای مصرف خانوار در نظر گرفته است. محمولهای با حدود 31 هزار تن وزن برای خانوار، محمولهای 20 هزار تنی برای صنف و صنعت و محموله 20 هزار تنی دیگری برای فروشگاههای زنجیره و رسیدن به دست خانوارها در نظر گرفته شده است. این محمولهها به ترتیب روانه مراکز تولید شده و به زودی این مشکل برطرف خواهد شد.
وی افزود: متأسفانه موجی که در بین مردم افتاده باعث شد تا به دنبال خرید مازاد بر نیاز خود باشند و این بر تنشهای بازار رقم میزند، اما با ذخایری که در کشور داریم به زودی این نیاز برطرف خواهد شد. با تجه به روند توزیعی که پیش گرفته شده و روشهای توزیع تا دو هفته آینده مشکل روغن برطرف خواد شد.
بنابر این گزارش، آنطور که بانک مرکزی و وزارت صمت ادعا میکنند، ارز لازم به واحدهای تولیدی روغن تخصیص پیدا کرده اما با این وجود گره کور نابسامانی بازار روغن حل نشده است و سوال اینجاست که اگر ارز تخصیص پیدا کرده چرا مواد اولیه راهی کارخانجات نمیشود، به نظر میرسد در اظهارات بانک مرکزی و وزارت صنعت در تخصیص ارز اشکالاتی وجود دارد که هیچ کدام آن را به گردن نمیگیرند.
امروز تولیدکننده مواد اولیه برای تولید ندارد، از آن طرف بازار سیاه روغن نیز به وجود آمده و هر کس به صورت سلیقهای روغن را چندین برابر قیمت به فروش میرساند. گزارش میدانی از بازار این موضوع را تایید میکند.
فروشندگان روغن: فروش روغن جامد 43 هزار تومانی به قیمت 150 هزار تومان در بازار
مشاهدات میدانی نشان میدهد، بازار فروش روغنهای خوراکی و بهویژه روغن جامد دچار التهاب است و قیمت روغن جامد در بازار افزایش 2.5 تا 3 برابری دارد البته اگر پیدا شود. این در حالی است که مسئولان وزارت صنعت هرگونه افزایش قیمت در بخش روغن را تکذیب میکنند.
جالب اینجاست برخی شرکتها با عرضه قطرهچکانی کالا به بازار فروشندگان را مجبور میکنند در ازای تحویل روغن به آنها باید محصولات دیگری را هم از آنها خریداری کنند. در روغن مایع نیز تمام انواع این کالا وجود ندارد و واحدهای تولیدی محدویتهایی را برای عرضه انواع روغنهای مایع به بازار انجام دادهاند.
به اعتقاد برخی فروشندگان، کاهش عرضه روغن از سوی تولیدکنندگان به بازار و توقف خطوط تولید در واقع برای دریافت مجوز افزایش قیمت است.
دلال بازی در بازار روغن رونق گرفت/ فروش روغن با کد ملی
مشاهدات بازار روغن حاکی است، روغن جامد 4 کیلویی با قیمت مصوب 43هزار تومان با قیمت 140 تا 150 هزار تومان به فروش میرسد. اکثر فروشندگان روغن از نبوده روغنهای پختنی در بازار گلهمند هستند و در پاسخ به خریداران که آیا روغن دارید میگویند، شرکت فقط سرخ کردنی به ما داده است.
فروشندگان روغن میگویند: واحدهای تولیدی و کارخانجات نبود مواد اولیه و عدم تخصیص ارز را دلیل کاهش عرضه روغن به بازار اعلام میکنند اما از آن طرف ما نمیدانیم چه پاسخی به مردم بدهیم. جالب اینجاست عدهای دلال نیز از این شرایط سوء استفاده کرده و با دپو روغن، آن را به صورت زیر پلهای با قیمتهای بسیار بالا به فروش میرسانند.
البته تعدادی از کسبه هم از لیست جدید شرکت برای روغنهای سرخ کردنی صحبت میکنند و میگویند حدود 10 درصدی بر قیمت روغن اضافه شده اما گویا این میزان افزایش مورد قبول تولیدکنندگان نیست و آنها تمایلی به تولید و عرضه کالا به بازار ندارند.
جالبتر اینجاست برخی از فروشگاهها برای اینکه روغن به دست همه برسد با کد ملی اقدام به فروش روغن کردهاند و در ازای دریافت کد ملی یک کارتن روغن به خریدار میدهند که در آن 4 قوطی روغن قرار دارد.
در حال حاضر روغن یک لیتری پختنی که قیمت مصوب 9 هزار و 400 تومان دارد در بازار با قیمت 25 هزار تومان و روغن سرخ کردنی یک لیتری که قیمت مصوب 9 هزار و 600 هزار تومان دارد با قیمت 30 تا 35 هزار تومان به فروش میرسد. گران فروشی روغن در بازار در حالی انجام میشود که روی تمام محصولات قیمتهای مصوب درج شده اما فروشنده، آن قیمت را قدیمی اعلام کرده و با قیمت دلخواه خود کالا را به مردم میفروشد.
البته علاوهبر فروشندگان برخی از شرکتهای تولید روغن نیز از شرایط نابسامان تولید و فروش روغن استفاده کرده و تخلفاتی را انجام میدهند بهعنوان نمونه آنها با فاکتورسازی در یک مرحله جنس را به عمدهفروش با قیمت مصوب میفروشند اما بعد از آنها میخواهند مابهالتفاوت قیمت روغنها را به حساب دیگری واریز کنند بهنحویکه در نهایت یک روغن 43 هزار تومانی را عمدهفروش 120 هزار تومان میخرد.
علاوهبراین تعدادی از شرکتهای روغنی در ازای فروش روغن به خردهفروشان از آنها میخواهند باید کالاهای دیگری را هم خریداری کنند.
ثبت دیدگاه