نقش اساسی وزارت جهاد کشاورزی در مسیر خودکفایی پنبه
در بین گیاهان صنعتی، پنبه از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است. این گیاه نه تنها با تولید الیاف در صدر مهم‌ترین گیاهان لیفی جای گرفته، بلکه از نظر غذایی بسیار حائز اهمیت بوده و در بازارهای جهانی جزء پنج دانه روغنی مطرح محسوب می‌شود. خصوصیات انحصاری الیاف پنبه از قبیل شستشو، دوام، استحکام، قابلیت هدایت بخار آب، نرمی، انعطاف و دوام شیمیایی باعث شده که هیچ ماده مصنوعی نتواند با آن به رقابت برخیزد.
پنبه از محصولات گران‌بها و با ارزشی است که از نظر اقتصادی موقعیت خاصی در جهان امروز به دست آورده و از نظر احتیاج به انواع وسایل و لوازمی که از فرآورده‌های این گیاه تهیه می‌شود، روز به روز بر اهمیت تولید و افزایش سطح زیر کشت آن در اقصی نقاط جهان افزوده می‌شود.
اهمیت استراتژیک پنبه در تأمین غذا (روغن)، الیاف مورد نیاز انسان، غذای دام (کنجاله)، اشتغال‌زایی بالا و موارد مصرف گوناگون دیگر و عدم رقابت الیاف مصنوعی با الیاف پنبه در بازار جهانی، ضرورت توجه بیشتر به کاشت گیاه پنبه را در سطح کشور خودمان مطرح می‌سازد.
طبق آمار، سطح زیرکشت پنبه در سال گذشته نزدیک به ۹۲ هزار هکتار بود که از این سطح زیرکشت ۲۶۸ هزار تن وش پنبه برداشت شد و امسال نیز ۹۰ هزار هکتار پنبه کشت خواهد شد. در ۷۵ کشور و پنج قاره دنیا پنبه کشت می‌شود. در اقصی نقاط جهان ۳۵۰ میلیون هکتار پنبه کشت می‌شود که از سطح این اراضی بالغ بر ۲۵ تا ۲۶ میلیون تن الیاف تولید می‌شود. طبق مصوبه دولت سیزدهم، وزارت جهاد کشاورزی با تخصیص کود یارانه‌دار برای کشت پنبه از کشاورزان این محصول مهم حمایت کرده است.
پنبه یکی از کالاهای مهم کشاورزی در ایران است که کاربرد وسیعی در صنایع پایین دستی داشته و توان اشتغال‌زایی بالایی در بخش‌های صنعت و خدمات دارد. اگر چه تا سال ۱۳۸۲ علاوه بر تأمین نیاز داخلی کشور، صادرات پنبه نیز انجام می‌شد، اما در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود.
عوامل متعددی در کاهش سطح زیر کشت پنبه و تولید آن در داخل کشور مؤثر بوده و ازجمله این عوامل می‌توان به محدودیت زمین‌‌های زراعی، نیاز آبی بالا، جذابیت قیمتی محصولات رقیب، بالا بودن قیمت تمام شده این محصول در کشور، عملکرد پایین این محصول در هکتار نسبت به متوسط جهانی و عدم توسعه زنجیره ارزش این محصول اشاره نمود که البته استفاده از آب‌های نامتعارف نظیر آب‌های شور و زه‌آب‌ها و تصفیه‌خانه‌های صنعتی و شهری از راهکارهای مناسب برای تأمین آب مورد نیاز کشت پنبه است.
در پایان ذکر این نکته حائز اهمیت می‌باشد که به منظور تحقق چشم‌‌اندازها و دستیابی به خودکفایی مجدد در زمینه تولید پنبه در کشور لازم است که توجه ویژه‌ای به این حوزه شده و با اتخاذ و اجرای راهکارهای مناسب، موجبات افزایش تولید و رسیدن به خودکفایی این محصول ارزشمند در کشور فراهم گردد.
