به گزارش داغ (دیده‌بان امنیت غذایی)، دکتر کامبیز بازرگان در بیست و نهمین جلسه کمیسیون هماهنگی تحقیقات سازمان که با هدف بررسی شناسنامه سه طرح کلان در زمینه شورورزی، ارتقای کمی و کیفی طیور و تخم‌مرغ و ارتقای کمی و کیفی و بهره‌وری تولید دانه‌های روغنی در کشور برگزار شد، از مسئله‌محوری به‌عنوان شاخص اصلی در تعریف و ابلاغ عناوین طرح‌ها نام برد و عناوین هر برنامه را پاسخگو به یک مشکل در بخش کشاورزی خواند و اظهار داشت: مشارکت ذی‌نفعان در کمیته‌های مدیریت طرح‌های کلان بسیار مهم و حایز اهمیت است.
وی با اذعان بر اهمیت نقش و فعالیت مجریان طرح‌های کلان در راستای رفع موانع تولیدات کشاورزی و تأمین امنیت غذایی پایدار کشور از تلاش آنان قدردانی و تأکید کرد: مجریان طرح‌های کلان باید در مدیریت طرح‌ها از ظرفیت حداکثری نیروی انسانی متخصص درون و برون سازمانی استفاده کرده و در تدوین برنامه‌های جامع و کاربردی و اثربخش با جدیت و تمرکز بیشتر تلاش کنند.
معاون وزیر در سازمان تحقیقات کشاورزی، توجه به تمامی جوانب و نتیجه کامل و قابل نفوذ در طرح‌های کلان کشوری و مدل تحقیق برای توسعه با در نظر گرفتن تمامی ابعاد را مورد تأکید قرار داد و افزود: مجریان طرح‌های کلان در ارائه برنامه‌ها بر کاهش سطح زیرکشت هدفمند، افزایش تولید و مصرف بهینه آب به‌عنوان سرخط تولید محصولات کشاورزی پایدار اهتمام ورزند.
وی از بهره‌گیری و حمایت سازمان تحقیقات از تمامی ظرفیت‌های تحقیقاتی بخش کشاورزی برای رفع چالش‌های این بخش در راستای تأمین امنیت غذایی کشور خبر داد و تأکید کرد: مجریان طرح‌های کلان باید برنامه‌های تحقیقاتی خود را با در نظر گرفتن دسترسی آحاد مردم به محصول ارائه کنند.
دکتر ارژنگ جوادی معاون پژوهش و فناوری سازمان نیز ضمن ارائه میزان پیشرفت تدوین طرح‌های کلان با اذعان بر احصای مسائل و چالش‌های مهم بخش کشاورزی در طرح‌های کلان کشوری بر جمع‌بندی و ارائه اولویت‌های این بخش براساس زمان‌بندی تأکید کرد.
در ادامه طراح کلان و مجری طرح شورورزی در این جلسه با اشاره به این که هدف از طرح کلان، تعریف پروژه‌های پژوهشی متعدد در ارتباط با یکدیگر است که طی آن کلیه افراد در رساندن نتایج و دستاوردهای تحقیقات به دست ذی‌نفعان نقش دارند، گفت: داشتن اهداف مشخص کاربردی، مسئله‌محور بودن، اجرا با اشتراک مساعی نهادهای تحقیقاتی – دانشگاهی، داشتن حلقه‌های بهم پیوسته از پژوهش‌های فنی، اجتماعی، اقتصادی، ترویجی و مدیریتی، دارای قابلیت پاسخ‌دهی به سوالات مهم و تأثیرگذار و دارای مقیاس ملی و فراملی به‌عنوان مؤلفه‌های طرح کلان است.
دکتر فرهاد دهقانی افزود: شورورزی عبارت است از بهره‌برداری اقتصادی و پایدار از محیط‌های بسیار شور و هدف از اجرای این طرح ارتقای جایگاه شورورزی در توسعه بخش کشاورزی و تأمین نیازهای استراژیک کشور است.
وی اهداف اختصاصی این طرح را ارزیابی کیفی منابع آب و خاک شور و تغییرات آنها و تعیین تناسب اراضی، پهنه‌بندی اکولوژیکی مناطق هدف برای اجرای سیستم‌های شورورزی، ارزیابی جوامع هالوفیت بومی در زیستگاه خود و ارزیابی گونه‌های هالوفیت خارجی احتمالی به منظور تعیین نیازهای اکولوژیکی و مصارف احتمالی، تنوع‌بخشی به محصولات اقتصادی در شرایط بسیار شور؛ تکمیل زنجیره تولید – مصرف محصولات امیدبخش، ارائه راهبردهای بهبود زنجیره ارزش پیشبران‌های توسعه کشت، ارزیابی‌های زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی مرتبط با کشاورزی تلفیقی در شرایط بسیار شور، ایجاد پایلوت‌های مناسب در اقلیم‌های مختلف کشور، ارائه بروندادهای مختلف به منظور سیستم‌های شورورزی و همکاری در ایجاد شهرک‌های دانش‌بنیان و توسعه شهرک‌های شورورزی خواند و گفت: طی ابلاغیه صادره از سوی ریاست وقت سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در سال ۱۳۹۷ و نظر به اهمیت توسعه کشت گیاهان شورزی و طرح برنامه‌ای برای آینده، کمیته مدیریت طرح کلان مرکب از ۷ نفر از اعضاء هیأت علمی مؤسسه‌های تحقیقاتی سازمان تشکیل و گزارش جامعی بهمراه برنامه‌های پیشنهادی با بهره‌گیری از توانمندی‌های داخلی و تجارب سایر کشورها تدوین گردید.
دهقانی از تعداد ۷۲۲ مورد پژوهش در عرصه‌های به‌زراعی و به‌نژادی گیاهان زراعی، گیاهان باغی، شیلات و آبزیان، دام و طیور، مدیریت شوری و گیاهان شور زیست از ابتدای طرح تاکنون خبر داد و گفت: کلیات طرح کلان شورورزی دارای ۳ فاز عملیاتی به شرح فاز اول: شناسایی گونه‌های مناسب (علفی، درختی، آبزی) شامل گونه‌های جدید و امیدبخش؛ شناسایی مناطق مستعد شورورزی؛ فاز دوم: شناسایی و ارزیابی و تعیین ارزش اقتصادی؛ سازگاری، زراعی‌سازی، مکانیزاسیون؛ انتخاب پایلوت در مناطق مستعد (تهیه هسته‌های اولیه نهاده‌ها، اجرای سیستم‌های شورورزی در سطح پایلوت، انجام مطالعات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی، توسعه و تکمیل زنجیره ارزش) و فاز سوم: توسعه سیستم‌های شورورزی مناسب در منطقه (تأمین و تولید نهاده‌های اولیه، آموزش و ترویج، واگذاری تسهیلات به بخش خصوصی، مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان) است.
وی از تنوع‌بخشی به محصولات مناسب در محدوده‌های مختلف شوری، شامل معرفی ۳ رقم کینوا دانه‌ای و علوفه‌ای؛ معرفی یک گونه ارزن پادزهری؛ دستیابی به پرووانانس‌های پده متحمل به شوری (زراعت چوب)؛ ارتقای دو گونه مقدماتی به پیشرفته؛ ارتقای یک گونه پیشرفته به امیدبخش؛ تهیه اطلس مناطق مستعد اجرای شورورزی در مرکز و جنوب کشور؛ معرفی روش‌های به‌زراعی به منظور سازگاری فعالیت‌های شورورزی با محیط زیست و افزایش ضریب مکانیزاسیون کشت گیاهان امیدبخش به‌عنوان خروجی‌های مورد انتظار در طرح کلان شورورزی نام برد.
در ادامه این نشست، مجری طرح کلان فناوری‌های توسعه بذور هیبرید سبزی و صیفی این طرح را در راستای اجرای رویکرد سازمان مبنی بر انسجام‌بخشی به فعالیت‌های تحقیقاتی در قالب طرح‌های کلان و با هدف بررسی همه‌جانبه مسائل و چالش‌های جاری و ارائه راهکارهای قابل اجرا خواند و با بیان این که در برنامه «تحول کشاورزی» سند ملی و راهبردی تحول امنیت غذایی (۱۴۰۱-۱۴۱۰) خوداتکایی در تأمین بذور سبزی و صیفی تا میزان ۶۰ درصد (طی چهار سال پیش‌رو) را مقرر داشته است اظهار داشت: استراتژی کلی برای توسعه ارقام سبزی و صیفی بر این پایه استوار می‌باشد که مؤسسات تابعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و دانشگاه‌ها به امر تولید لاین پرداخته و لاین‌های امیدبخش با صفات مشخص و تثبیت شده را به منظور تهیه و تولید ارقام هیبرید و تجارت بذر را به بخش خصوصی واگذار نمایند.
دکتر سیدباقر محمودی افزود: در این رابطه مقرر شد که به منظور برنامه‌ریزی دقیق‌تر و تعیین اولویت‌های پروژه مرتبط با این طرح کلان، دفتر امور گلخانه‌های معاونت باغبانی پیش‌بینی میزان بذر موردنیاز گیاهان سبزی و صیفی طی ۵ سال آینده را (به تفکیک گیاه) تهیه و به کمیته راهبری طرح کلان ارسال کند.
وی از روند کند اصلاح ارقام هیبرید سبزی و صیفی در مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاهی/ تولید بذر هیبرید ۴ گیاه گلخانه‌ای (خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل و بادمجان) به میزان ناچیز (۳۰ میلیون عدد) در قیاس با میزان موردنیاز (۵۰۰ میلیون عدد)/ مسئله فروش بذر و تولید داخل/ عدم وجود برنامه اصلاح رقم گوجه‌فرنگی هیبرید در فضای باز مناسب کشت پائیزه جنوب کشور/ عدم وجود برنامه اصلاح رقم پیاز هیبرید روز کوتاه مناسب مناطق جنوب کشور/ عدم تولید بذر انواع کلم توسط شرکت‌های دارای مجوز/ عدم وجود برنامه اصلاح رقم انواع کلم در مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاهی/ عدم تولید بذر گیاهان سبزی – دارویی (ترخون، مرزه، نعناع، ریحان و سیر) در نظام رسمی تولید بذر بعنوان مهم‌ترین مسائل اساسی در حوزه تولید بذر سبزی و صیفی نام برد و ضمن تشریح مهم‌ترین محدودیت‌های اصلاح ارقام بذر سبزی و صیفی به ارائه گزارش این طرح کلان در طیف وسیعی از دستاوردها و نتایج پژوهش‌های انجام شده (با ترسیم جداول و نمودارهای مختلف) و تعداد ارقام معرفی شده پرداخت.
مجری طرح کلان ارتقای کمی و کیفی و بهره‌وری تولید دانه‌های روغنی از دانه‌های روغنی بعنوان دومین ذخائر غذایی جهان پس از غلات نام برد و اهداف اصلی این طرح کلان را هدفمندسازی برنامه‌های پژوهشی با رویکرد پروژه‌های توسعه محور/ افزایش ارتباطات بین‌المللی برای ورود تکنولوژی و ژرم پلاسم دانه‌های روغنی/ ارتقاء بهره‌وری به منظور افزایش عملکرد و کاهش هزینه‌ها/ هماهنگی میان مؤسسه‌های تحقیقاتی برای ایجاد انسجام، هم‌افزایی و حل مشکلات فنی تولید/ استفاده بیشتر از ظرفیت دانشگاه‌ها و بخش خصوصی برای حل مشکلات تولید و افزایش ضریب نفوذ دانش فنی به بهره‌برداران از طریق توسعه فعالیت‌های آموزشی و ترویجی خواند.
دکتر ابوالفضل فرجی در ادامه طی گزارشی به مهم‌ترین فعالیت‌های انجام شده طی دهه‌های گذشته در زمینه وضعیت موجود و برنامه‌های توسعه کشت دانه‌های روغنی پرداخت و افزود: طرح خوداتکایی تولید دانه‌های روغنی تاکنون فعلیت نیافته و دستیابی به این هدف صرفاً با بهره‌گیری از اصول کشاورزی دانش‌بنیان و انجام حمایت‌های همه‌جانبه فنی و بازرگانی امکان‌پذیر است.
وی از سرمایه‌گذاری در تحقیقات، افزایش ارتباطات بین‌المللی، توجه ویژه به مکانیزاسیون، تشویق و حمایت از بخش خصوصی و تعاونی‌ها برای ورود مؤثر به این عرصه و خرید قراردادی از کشاورزان بعنوان دیگر راهکارهای ارائه شده در این زمینه نام برد.
مجری طرح کلان ارتقای کمی و کیفی طیور و تخم‌مرغ اهداف این طرح کلان را تأمین پروتئین حیوانی موردنیاز جامعه در راستای تأمین امنیت غذایی/ بهبود کیفیت تولیدات طیور/ افزایش بهره‌وری در صنعت پرورش طیور و توسعه صادرات/ ارتقاء سطح دانش فنی تولیدکنندگان/ ساماندهی بازار و بکارگیری سیاست‌های حمایتی/ استفاده بهینه از منابع خوراک طیور/ حفظ و حراست از ذخائر ژنتیکی عنوان نمود.
دکتر سیدعبداله حسینی در این گزارش از اصلاح ساختار کسب و کار واحدهای پرورش طیور؛ توسعه صادرات بخش طیور؛ متناسب شدن نظام قیمت با هزینه تولید؛ ارتقاء سطح دانش تولیدکنندگان و انتقال دستاوردهای تحقیقاتی به عرصه‌های تولید؛ کاهش تصدیگری‌ها و حمایت از توسعه تشکل‌ها و توانمند نمودن آنها در جهت واگذاری تدریجی وظایف؛ توسعه نظام بیمه طیور از نظر کمی و کیفی در جهت ارتقاء سطح امنیت سرمایه‌گذاری؛ خرید و ذخیره‌سازی محصولات در فصول تراکم تولید و انتقال آن به مقاطع حداکثر مصرف با تأمین منبع و امکانات لازم؛ انجام عملیات صادرات مازاد محصول و واردات در مقاطع موردنیاز؛ اصلاح شبکه توزیع گوشت مرغ و تخم‌مرغ و ایجاد بازارچه‌های عرضه نظارت برعملکرد شبکه و تأمین به موقع و کافی خوراک طیور و جلوگیری از نوسانات قیمت‌ها در بازار به‌عنوان سیاست‌های کلان و راهبردهای این طرح نام برد و در ادامه به تفصیل به اولویت‌های تحقیقاتی در زمینه‌های تغذیه، مدیریت پرورش، اصلاح نژاد، تولیدمثل، هوشمندسازی، فرآوری و بیوتکنولوژی، دامپزشکی، مسائل اجتماعی، اقتصادی و ترویجی پرداخت و فهرستی از پروژه‌ها و طرح‌های علمی–پژوهشی انجام شده در این حوزه‌ها (منجمله پایان‌نامه‌های دانشجویی و طرح‌های تحقیقاتی سازمان) را مورد اشاره قرار داد.
حسینی، کاهش واردات ۲۶۰ تا ۳۰۰ هزار قطعه اجداد در سال؛ تأمین ۲۰ درصد از نیاز تخم‌مرغ کشور با استفاده از هیبریدهای بهره‌ور مرغ تخمگذار برای استفاده در شرایط نیمه صنعتی؛ ایجاد لاین بلدرچین، اردک، غاز، بوقلمون، کبک و قرقاول جهت تنوع بخشی به محصولات طیوری بازار؛ جایگزینی حداقل ۱۰ درصد ذرت و کنجاله سویا با استفاده از اقلام جایگزین؛ افزایش بهره‌وری به میزان ۵ درصد با شناخت احتیاجات غذایی سویه آرین، طیور بومی و سایر ماکیان و کاهش خوراک مصرفی صنعت طیور گوشتی به میزان ۶۰۰ هزار تن با توسعه زنجیره‌ها و ایجاد نظام درجه‌بندی در واحدهای پرورش طیور و صنایع وابسته؛ کنترل و مدیریت صنعت طیور شامل مزارع پرورش اجداد، مادر، گوشتی، تخمگذار، جوجه‌کشی‌ها، کارخانه‌های خوراک، کشتارگاه‌ها و صنایع وابسته و استفاده از فناوری سیستم اطلاعات مکان مبنا و پایش و مدیریت داده‌های مرغداری‌های کشور با هدف برنامه‌ریزی مدون تولید، توزیع و صادرات را خروجی‌های مورد انتظار در این طرح کلان کشوری خواند.
در این جلسه شناسنامه طرح کلان شورورزی، طرح کلان فناوری‌های توسعه بذور هیبرید سبزی و صیفی، طرح کلان ارتقای کمی و کیفی طیور و تخم‌مرغ و طرح کلان ارتقاء کمی و کیفی بهروری تولید دانه‌های روغنی از سوی مجریان طرح ارائه شد و اعضای کمیسیون به بحث و تبادل‌نظر پیرامون موارد مطرح شده پرداخته و به تفکیک مطالبی را بیان کردند.
گفتنی است؛ بیست و نهمین جلسه کمیسیون هماهنگی تحقیقات سازمان با هدف بررسی شناسنامه سه طرح کلان در زمینه شورورزی، ارتقای کمی و کیفی طیور و تخم‌مرغ و ارتقای کمی و کیفی و بهره‌وری تولید دانه‌های روغنی در کشور با حضور دکتر کامبیز بازرگان معاون وزیر و رئیس سازمان، دکتر اسکندر زند مشاور عالی وزیر، دکتر ارژنگ جوادی معاون پژوهش و فناوری سازمان، دکتر ولدان معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی، دکتر محمودی معاون توسعه منابع و مدیریت، دکتر علی‌اکبر مویدی معاون سازمان و رئیس مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی، مدیران و رؤسای مراکز تحقیقاتی و مجریان طرح‌های کلان در سالن اندیشه برگزار شد.
